آرتروز زانو از بیماریهای جدی محسوب میشود که با درد، خشکی و بی حرکتی و تغییر شکل مفصل زانو همراه است و بر توانایی فرد در راه رفتن و زندگی روزمره تاثیرگذار خواهد بود. هرچند برای آرتروز زانو به صورت قطعی درمانی وجود ندارد اما میتوان با روش هایی مانند مصرف دارو و تزریق به مفصل این مشکل را کنترل کرد. همچنین انجام تمرینات مناسب برای زانو میتواند برای کاهش درد و خشکی مفصل تاثیرگذار باشد. در برخی موارد نیز استفاده از بریسهای مخصوص زانو بسیار موثر هستند و در صورتی که این روش ها برای بیمار کارآمد نبودند، روش های پیشرفته بسیاری مانند تزریق اوزون و تزریق ژل به زانو به کار گرفته میشوند که نتایج چشمگیری به همراه دارند.
علائم و نشانههای آرتروز زانو
آرتروز زانو نشانهها و علائم مختلفی دارد که عبارتند از:
- احساس درد در زانو به ویژه در زمان حرکت دادن زانو،
- خشکی و بی حرکتی زانو
- صدا دادن زانو
- بزرگ شدن مفصل زانو
- ورم زانو
- خالی کردن
- محدودیت حرکتی زانو
در موارد شدیدتر نیز ممکن است آرتروز زانو به دلیل درد شدیدی که به همراه دارد، باعث شود تا نیمه شب فرد از خواب بیدار شود. همچنین درد زانو ممکن است دورهای باشد و برای مدتی علائم آرتروز زانو کم و مدتی دیگر زیاد باشد. این حالت گاهی ممکن است به خاطر سطح فعالیت بدنی شما باشد و گاهی نیز بی هیچ علتی رخ میدهد.
علت ها و دلایل
ممکن است آرتروز مفصل زانو بر اثر آسیبی که شخص در گذشته دیده، کشیدگی عضلات یا فشار آوردن بیش از حد به زانو به دفعات زیاد در طول سالها به وجود آید. البته باید اشاره کرد که تمامی موارد ابتلا به آرتروز زانو به آسیبهایی که شخص در گذشته دیده است مرتبط نیست و در برخی از موارد عوامل ژنتیکی نیز باعث میشود تا فرد مستعد ابتلا به آرتروز زانو شود. اضافه وزن نیز یکی از عوامل ایجاد آرتروز زانو بوده و با کم کردن تنها ۵ کیلوگرم میتوان تا 50 درصد خطر احتمال ابتلا به آرتروز زانو را کاهش داد.
تشخیص
پزشک پس از بررسی علائم بیمار باید با معاینه فیزیکی نسبت به تشخیص آرتروز فرد اقدام کند. از جمله معایناتی که پزشک انجام میدهد عبارتند از:
- محدودیت حرکتی زانو
- قرمزی و حساسیت به لمس
- ورم و آب آوردن زانو
- صدا دادن و تق تق زانو یا شنیدن صدای سایش زانو
- عدم ثبات مفصل زانو
- بزرگ شدن مفصل زانو
- ضعف عضلات
در مواردی نیز ممکن است پزشک عکسبرداری را تجویز کند. نتایج عکسبرداری می تواند تشکیل زائدههای استخوانی و باریک شدن فضای مفصل ( فضای بین استخوان ها ) را نشان دهد. به صورت کلی انجام اسکن ام ار ای به ندرت تجویز میشود اما ممکن است به منظور مشاهده بافت های نرم زانو مانند تاندون ها ، لیگامنت ها و مفاصل زانو، انجام این تست تجویز شود.
راه ها و روش های درمان
به صورت کلی آرتروز زانو درمان قطعی نخواهد داشت اما با روشهای موثر بسیاری میتوان کاملا آن را کنترل و علائم ناشی از آن را برطرف کرد:
دارو درمانی و غضروف سازها
برای درمان آرتروز زانو از داروهای مختلفی استفاده میشود و با توجه به اینکه افراد واکنشهای متفاوتی نسبت به انواع دارو نشان میدهند، پزشک باید به صورت مداوم با بیمار خود در تعامل باشد تا بتواند انواع داروها و دوز ایمن و موثر را برای درمان آرتروز زانوی بیمار تشخیص داده و تجویز کند. از جمله داروهایی که برای درمان آرتروز زانو تجویز میشود، عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نوع دیگری از داروها هستند که در تسکین درد آرتروز زانو موثرند و از نمونههای رایج این داروها با نام NSAID شناخته میشود، ایبوپروفن و ناپروکسن هستند.
- داروی مسکن غیر مخدر و داروهای ضد التهاب معمولا اولین داروهایی هستند که در مراحل اولیه درمان آرتروز زانو تجویز میشوند.
- کورتیکواستروئیدها (کورتیزون): این داروها مواد ضد التهاب بسیار قوی هستند که هم به صورت خوراکی و هم تزریق مستقیم به مفصل وجود دارند. تزریق کورتیزون به مفصل تسکین چشمگیر درد و التهاب را به همراه دارد. اما به دلیل عوارض جانبی احتمالی که این دارو دارد، پزشک تعداد تزریقات این دارو را در طی یکسال برای بیمار محدود میکند.
- داروهای تقویت مفاصل مانند گلوکزامین و کندراتین، با استفاده از این داروها مواد حیاتی که به صورت طبیعی در غضروف زانو وجود دارد به بدن شخص رسانده خواهد شد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی برای درمان غیر جراحی زانو بسیار تاثیرگذار خواهد بود. هدف اصلی از فیزیوتراپی آموزش به بیمار در نحوه کنترل کردن علائم و بالا بردن سلامت زانوهای وی است. بیمار طی دوره فیزیوتراپی خود خواهد آموخت که چگونه درد زانوی خود را با تکنیکهایی مانند استراحت ، گرما درمانی، حرکات اصلاحی و … تسکین دهد. همچنین باید اشاره کرد که فیزیوتراپیست به بیمار خود خواهد آموخت که چگونه از مفصل زانوی خود مراقبت کند و فعالیتهای روزانه خود را به گونهای اصلاح کند تا فشار کمتری به زانوی وی وارد شود.
تزریق پی آر پی
در این روش ده سی سی از خون بیمار را گرفته شده و داخل سانتریفوژ قرار می دهیم و پلاکتهای خون را از قسمتهای دیگر خون جدا می کنیم و در شرایط استریل به منطقه مورد نظر تزریق می کنیم در مطالعه ای که اینجانب در مرکز تحقیقات بیماریهای مفاصل و اسکلت و عصب در خصوص تاثیر پی آر پی در بیماران آرتروز زانو انجام دادم نتیجه بسیار خوبی از این روش گرفتیم که مقاله آن به چاپ رسیده است در همین راستا مقالات متعدد دیگری از کاربرد پی آرپی چاپ شده است که تاییدی بر موثر بودن این روش است.
تزریق ژل به زانو
مایع مفصلی درون زانو دارای مادهای به نام هیالورونیک اسید است که ایجاد چسبندگی و غلیظ شدن مایع مفصلی و بالا رفتن خاصیت ارتجاعی و جذب فشار در مفصل را به همراه دارد. در افرادی که به آرتروز زانو مبتلا هستند تولید ماده هیالورونیک اسید کاهش پیدا میکند و غلظت این ماده در مفصل زانو کمتر از میزان عادی است که باعث میشود تا مایع مفصلی حالت ژلهای داشته باشد و کمتر اصطکاک مفصل را کاهش داده و ضربه و فشار وارد شده به مفصل را کنترل کند. در روش تزریق ژل به زانو در طی سه هفته، سه بار مادهای حاوی اسید هیالورونیک به مفصل زانو تزریق میشود تا اصطکاک و سایش مفصلی را کاهش دهد و به خاصیت جذب شوک و ضربه در مفصل زانو کمک کند. تزریق ژل به زانو برای مدت حداقل شش تا نه ماه علائم ناشی از علت آرتروز زانو را از بین می برد.
سلام ممنونم خیلی مطلب مفیدی بود.